TİCARİ ELEKTRONİK İLETİ GÖNDERİMİNDE YENİ DÖNEM - İLETİ YÖNETİM SİSTEMİ (İYS)

Konunun detaylarına girmeden önce “ticari elektronik ileti nedir?” kavramının açıklanmasında fayda bulunmaktadır. Mevzuatımızda ticari elektronik ileti;

“Telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletileri” olarak tanımlanmaktadır.

Özellikle son dönemde yaşanan yoğun ticari ileti gönderimi sonrası bu alandaki düzenlemelerin gözden geçirilmesi ve bir takvime bağlanması düşünülmüş olacak ki 04.01.2020 tarihli Resmi Gazete’de “Ticari İletişim Ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 15.07.2015 tarihli Yönetmelik’te önemli değişiklikler getiren 04.01.2020 tarihli yönetmelikte dikkat çeken ve üzerinde tartışılacak bir takım hususlar bulunmaktadır.

Hiç kuşkusuz yönetmeliğin en dikkat çekecek bölümü İleti Yönetim Sistemi (İYS) kapsamındaki düzenlemeler olacak. Yönetmeliğin 5. Maddesi hükmü gereği Hizmet sağlayıcının, mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak, işletmesini tanıtmak ya da kutlama ve temenni gibi içeriklerle tanınırlığını artırmak amacıyla alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderdiği ticari elektronik iletiler için kendisi tarafından ya da İYS üzerinden önceden onay alınması zorunludur.

Bununla birlikte ve daha da önemlisi ticari elektronik ileti göndermek isteyen gerçek ve tüzel kişilerin İYS’ye kaydolması zorunlu hale gelmiştir.

Başka bir deyişle kişi ya da kuruluşların ticari elektronik ileti gönderebilmesi için mutlaka İYS sistemine üye olması gerekmektedir. Bu da yeterli olmayıp sadece İYS üzerinde  onayı bulunan alıcılara ticari elektronik ileti gönderimi yapılabilmesi mümkün olacaktır. Bu bakımdan alıcıdan nasıl onay alınacağı da büyük önem kazanmıştır.

Onayın Alınması:

Onayın nasıl alınacağı yönetmeliğin 7. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;

Onay, yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim aracıyla ya da İYS üzerinden alınabilir. Onayda, alıcının ticari elektronik ileti gönderilmesini kabul ettiğine dair olumlu irade beyanı, adı ve soyadı ile elektronik iletişim adresi yer almalıdır. İYS üzerinden alınan onaylarda ise olumlu irade beyanı ve elektronik iletişim adresi yer alacaktır.

Fiziki/yazılı ortamda alınan onayda, mutlaka onayı verenin imzasının bulunması gerekmektedir.

Onayın elektronik ortamda alınması durumunda, onayın alındığı bilgisi, reddetme imkânı da tanınmak suretiyle, alıcının elektronik iletişim adresine 24 saat içinde iletilme zorunluluğu bulunmaktadır. Örneğin ticari elektronik ileti gönderimi için elektronik onay alan bir hizmet sağlayıcı için bu onay yeterli olmayacak; aynı zamanda onayın alındığı bilgisi –reddetme imkanı da tanınmak suretiyle- alıcının elektronik iletim adresine 24 saat içerisinde iletilecektir.  İYS üzerinden alınan onaylara bu işlemin yerine getirilmesine gerek yoktur.

Bununla birlikte Alıcının elektronik iletişim adresine ticari elektronik ileti gönderilerek onay talebinde bulunulamaz.

Onay; abonelik, satış ve üyelik sözleşmesi gibi bir sözleşmenin içeriğine dahil edilerek alınıyorsa sözleşmenin sonunda, olumlu irade beyanından veya imzadan önce, ticari elektronik ileti kenar başlığı altında, reddetme imkanı da tanınarak en az on iki punto ile yazılarak alınır.

Acentelik, özel yetkili işletme ya da bayilik sözleşmesindeki taraflardan birine verilen onay; bu sözleşmeye konu mal, hizmet veya marka ile sınırlı olarak sözleşmenin diğer tarafı için de verilmiş kabul edilir.

Hizmet sağlayıcı aldığı onayı, kendi mal veya hizmetleri ile birlikte olmak kaydıyla promosyon olarak sunulan mal ve hizmetler için de kullanabilir. Ancak bu promosyon ilişkisinin bir sözleşmeye bağlı olma şartı aranır.

Yine e-ticarette sıklıkla karşılaştığımız bir uygulamaya da açıkça yasak getirilmiştir. Buna göre onay metninde, olumlu irade beyanı önceden seçilmiş olarak yer alamaz. Farklı bir ifade ile kabul seçeneği işaretli olarak kutucuklarla onay alınması ya da alınmış bu onayın geçerli sayılması  mümkün değildir.

Diğer taraftan Hizmet sağlayıcı, alıcıdan ticari elektronik ileti onayı vermesini, sunduğu mal ve hizmetin temini için ön şart olarak da ileri süremeyecektir.

İYS üzerinden alınmayan onaylarda, onayın alındığına ilişkin ispat yükümlülüğü de hizmet sağlayıcıya aittir.

İYS üzerinden alınmayan onaylar, hizmet sağlayıcı tarafından üç iş günü içinde İYS’ye kaydedilir. Diğer bir ifade ile ticari elektronik ileti göndermek isteyen kişilerin (İYS’den onay alınmamışsa) haricen onay alması yeterli olmayıp, aynı zamanda bu onayı İYS’ye üç iş günü içerisinde kaydı zorunludur. İYS’ye kaydedilmeyen onaylar geçersiz kabul edilir.

Onay Sonrası Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İleti Nasıl Olmalıdır?

Öncelikle ve doğal olarak Ticari elektronik ileti içeriğinin, alıcıdan alınan onaya uygun olması gerekir.

Ticari elektronik iletinin başlığında veya içeriğinde; tacirler için MERSİS numarası ve ticaret unvanına, esnaflar için adı ve soyadı ile T.C. veya vergi kimlik numarasına yer verilir. Hizmet sağlayıcı bunlara ek olarak marka veya işletme adı gibi kendisini tanıtan diğer bilgilere yer verebilir.

Kısa mesaj gibi sınırlı alanlar kullanılarak gönderilen ticari elektronik iletinin içeriğinde; tacirler için MERSİS numarasına, esnaflar için ise adı ve soyadı ile T.C. veya vergi kimlik numarasına yer verilir. Hizmet sağlayıcı, bunlara ek olarak marka veya işletme adı gibi kendisini tanıtan diğer bilgilere yer verebilir.

Sesli arama içeriğinde; tacirler için ticaret unvanına, esnaflar için ise adı ve soyadına yer verilir. Hizmet sağlayıcı, bunlara ek olarak marka veya işletme adı gibi kendisini tanıtan diğer bilgilere yer verebilir.

Ticari elektronik iletide, elektronik iletişim aracının türüne bağlı olarak hizmet sağlayıcının telefon, faks, kısa mesaj numarası ve elektronik posta adresi gibi erişilebilir durumdaki iletişim bilgilerinden en az birine yer verilir.

Ticari elektronik iletinin niteliği içeriğinden açık bir biçimde anlaşılamıyorsa tanıtım, kampanya ve bilgilendirme gibi niteliği belirleyici bir ibareye yer verilir. Bu ibare; kısa mesaj yoluyla gönderilen iletilerde iletinin başlangıcında, elektronik posta yoluyla gönderilen iletilerde konu bölümünde, sesli aramalarda ise görüşmenin başlangıcında belirtilir.

Ticari elektronik iletide indirim ve hediye gibi promosyonlar ile promosyon amaçlı yarışma veya oyunlar olması halinde bu husus iletide açıkça belirtilir.

Promosyonların geçerlilik süresi ve alıcının bunlardan faydalanmak için yerine getirmek zorunda olduğu yükümlülüklere ilişkin şartlar, açık ve şüpheye yer vermeyecek şekilde, bu hususlara özgülenmiş bir URL adresi veya müşteri hizmetleri numarası gibi kolay bir şekilde ulaşılabilecek yöntemlerle sunulur.

Onay gerektirmeyen durumlar

Onay gerektirmeyen durumlar Yönetmeliğin 6. Maddesinde düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre; Alıcının kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla iletişim bilgilerini vermesi hâlinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik iletiler için ayrıca onay alınmaz.

Devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletiler ile hizmet sağlayıcıya ilgili mevzuatla getirilen bilgi verme yükümlülüğü durumlarında önceden onay alma zorunluluğu aranmaz. Ancak bu tür bildirimlerde herhangi bir mal veya hizmet özendirilemez veya bunların tanıtımı yapılamaz.

Tacir veya esnaf olan alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderilen ticari elektronik iletiler için önceden onay alınması zorunlu değildir. Ancak tacir ve esnafların reddetme hakkını kullanması halinde onayları alınmadan ticari elektronik ileti gönderilemez.

Sermaye piyasasına ilişkin mevzuat uyarınca aracılık faaliyetinde bulunan şirketlerce müşterilerine bilgilendirme amaçlı gönderilen ticari elektronik iletiler için onay alınması zorunlu değildir.

Reddetme Hakkı Ve Bildirim Yöntemi

Yönetmeliğin 9. Maddesinde düzenlenen reddetme hakkı kapsamında Alıcı istediğinde hiçbir gerekçe göstermeksizin ticari elektronik ileti almayı reddedebilir. Alıcının ret bildiriminde bulunması, bildirimin yapıldığı iletişim kanalına ilişkin onayı geçersiz kılar.

Acentelik, özel yetkili işletme ya da bayilik sözleşmesindeki taraflardan birine verilen onay için taraflardan birine yapılacak ret bildirimi tarafların tümüne yapılmış sayılır. Ret bildirimini alan taraf, bu hususu diğer tarafa bildirmekle yükümlüdür.

Hizmet sağlayıcı, alıcının ret bildiriminde bulunabilmesi için kendisi tarafından sağlanan ya da İYS tarafından sunulan müşteri hizmetleri numarası, kısa mesaj numarası veya yalnızca ret bildirimine özgülenmiş bir URL adresi gibi erişilebilir iletişim adresine ticari elektronik iletide yer verir. Ticari elektronik ileti hangi iletişim kanalıyla gönderildiyse ret bildirimi de kolay ve ücretsiz bir şekilde olmak üzere aynı iletişim kanalıyla sağlanır.

Ret bildirimi imkânı, gönderilen her ticari elektronik iletide yer almak zorundadır.

Alıcı tarafından reddetme hakkının kullanılmış olması, hizmet sağlayıcının tabi olduğu ilgili mevzuat hükümlerine göre alıcıya gönderilmesi zorunlu olan bildirimlerin yapılmasına engel teşkil etmez.

Hizmet sağlayıcı, kendisine iletilen ret bildirimlerini üç iş günü içinde İYS’ye bildirmekle yükümlüdür.

Alıcı reddetme hakkını İYS üzerinden de kullanabilir.

Ret Bildiriminin Uygulanma Süresi

Hizmet sağlayıcı, alıcının ticari elektronik iletiyi almayı reddettiğine ilişkin talebinin kendisine ulaşmasını müteakip üç iş günü içinde alıcıya ticari elektronik ileti göndermeyi durdurmakla yükümlüdür.

Aracı Hizmet Sağlayıcılara İlişkin Yükümlülükler

Mevzuatta Aracı hizmet sağlayıcı; “Başkalarına ait iktisadî ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişiler” olarak tanımlanmaktadır. Bu kapsamda genel olarak pazaryeri uygulamalarından bahsetmek mümkündür. Aracı hizmet sağlayıcılarına ilişkin yükümlülükler yönetmeliğin 11. Maddesinde düzenlenmektedir. Buna göre;

Hizmet sağlayıcı, önceden onayını aldığı alıcılara ticari elektronik iletileri kendisi gönderebileceği gibi aracı hizmet sağlayıcılar vasıtasıyla da gönderebilir.

Aracı hizmet sağlayıcı ise;

1. Hizmet sağlayıcı tarafından hazırlanmış içerikleri gönderir.
2. Ticari elektronik iletinin oluşturulabilmesi, gönderilebilmesi, alınabilmesi, depolanabilmesi ve alıcıların bilgilerinin saklanabilmesi ve işlenebilmesi için gerekli olan yazılım, donanım ile veri tabanı ve yönetim sistemini sağlar.
3. Yönetmelikle hizmet sağlayıcı için öngörülen diğer yükümlülüklerin ifasına yönelik imkânı tanır.

Aracı hizmet sağlayıcı, gönderilen ticari elektronik iletilerin içeriğinde kendisine ait marka adı, ticaret unvanı veya işletme adı bilgilerinin en az birine yer vermekle yükümlüdür.

Aracı hizmet sağlayıcı, hizmet sunduğu elektronik ortamı kullanan gerçek ve tüzel kişiler tarafından sağlanan içerikleri kontrol etmek, bu içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı bir faaliyetin ya da durumun söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir.

Aracı hizmet sağlayıcı başkaları adına, onların mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak ya da işletmesini tanıtmak amacıyla ticari elektronik ileti göndermek için onay alamaz.

Onay Kayıtlarını Saklama Süresi

Hizmet sağlayıcı ve/veya aracı hizmet sağlayıcı onay kayıtlarını, onayın geçerliliğinin sona erdiği tarihten, ticari elektronik iletilere ilişkin diğer kayıtları ise kayıt tarihinden itibaren üç yıl süreyle saklamakla yükümlüdür. Talep edilmesi halinde bu kayıtlar Bakanlığa sunulur.

Mevcut veri tabanlarının kullanımı

Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce, ticari elektronik ileti gönderilmesi amacıyla alıcının açık irade beyanını içerecek şekilde alınan onaylar geçerlidir.

6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un  yürürlük tarihinden (01.05.2015) önce, hizmet sağlayıcı ve alıcı arasında doğrudan mal veya hizmet teminine yönelik işlemler sırasında alıcının elektronik iletişim adresini vermesi ile oluşturulan veri tabanlarının onaylı olduğu kabul edilir. Bu şekilde verildiği kabul edilen onay; acente, özel yetkili ya da bayi işletme için verilmiş ise sözleşmenin diğer tarafı için de verilmiş kabul edilir.

İkinci fıkra kapsamında onay verdiği kabul edilen alıcıya, bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra, reddetme hakkı da tanınarak gönderilen ilk ticari elektronik iletide, gönderene ait veri tabanında kayıtlı olduğuna dair bilgiye yer verilir.

6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un  yürürlük tarihinden önce, başkaları adına ticari elektronik ileti gönderilmesi amacıyla genel nitelikli onay alınmış ve bu onaya dayanılarak alıcıya ticari elektronik ileti gönderilmiş olması kaydıyla bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde ve bir defaya mahsus olmak üzere, adına ticari elektronik ileti gönderilenler tarafından onay alınması amacıyla alıcılara ticari elektronik ileti gönderilebilir. Bu iletide, genel onayın kim tarafından alındığı bilgisine de yer verilir. Onay talebine sessiz kalınması durumunda talep reddedilmiş sayılır.

Bu maddede düzenlenen hususlara ilişkin ispat yükümlülüğü ticari elektronik iletiyi gönderene aittir.

Mevcut veri tabanlarının İYS’ye yüklenmesi

Bu Yönetmelik kapsamında alınan onaylar 1/6/2020 tarihine kadar hizmet sağlayıcılar tarafından İYS’ye aktarılır. Bu sürenin sonunda İYS tarafından alıcılara onayların İYS’ye yüklendiği ve 1/9/2020 tarihine kadar kontrol edilmediği takdirde bu onayların geçerli sayılacağı ile reddetme imkanının İYS üzerinden kullanılabileceği bilgisini içeren bir ileti gönderilir.

Alıcılar, İYS’ye kaydedilen onayları 1/9/2020 tarihine kadar kontrol eder. Bu sürenin bitiminden sonra gönderilen ticari elektronik iletiler onaylı kabul edilir.

İYS İçin Takvim