TR
EN
FR
TRABİS ve UÇHS
1- TRABİS Nedir?
İnternet Alan Adları Yönetmeliği’nde “TRABİS” (TR Ağ Bilgi Sistemi): “.tr” uzantılı internet alan adı sisteminin ve buna ait merkezi veri tabanının işletilmesine, rehberin oluşturulmasına, güncellenmesine ve rehberlik hizmetinin sunulmasına ve alan adı başvuru işlemlerinin gerçek zamanlı olarak yapılmasına imkân veren, tüm bu faaliyetlerin güvenli ve iş sürekliliğini sağlayacak şekilde gerçekleştirildiği sistem olarak tanımlanmıştır.
2- .tr Uzantılı Alan Adlarının Taşıması Gereken Nitelikler Nelerdir?
a) Öncelikle uzantıdan önceki kısmın; yalnız harfler (a-z), rakamlar (0-9) ve tire (-) işaretinden oluşması gerekir.
b) En az iki en fazla altmış üç karakter uzunluğunda olması gerekir.
c) Tire (-) işareti ile başlamaması ve/veya bitmemesi gerekir.
d) Yalnızca üçüncü ve dördüncü karakterlerin birlikte tire (-) olmaması gerekir.
e) Başkasına tahsisli olmaması gerekir.
f) Tahsise kapalı adlar listesinde yer almaması gerekir.
3- Şirketler de .tr alan adı uzantılı domain sahibi olabilir mi?
Gerçek kişilerin yanında, tüzel kişiler de .tr alan adı başvurusunda bulunarak .tr uzantılı alan adı sahibi olabilirler.
4- .tr Uzantılı Alan Adları en fazla ne kadar süreyle tahsis edilebilir?
.tr Uzantılı alan adı bir defada en az bir, en fazla beş yıl süre için tahsis edilir.
5- Kayıt Kuruluşu Nedir?
Başvuru, yenileme, iptal gibi alan adları ile ilgili işlemlerin yapılmasına aracılık eden taraf olarak tanımlanmaktadır.
6- .tr Uzantılı Alan Adlarında Yenileme Süreci Nasıldır?
Alan adının tahsis süresinin bitmesine en az üç ay kala alan Kayıt Kuruluş alan adı sahibini en azından elektronik posta yoluyla bilgilendirir ve alan adı sahibinden yenileme işlemini gerçekleştirmesini talep eder. ) Sahip olduğu alan adının tahsisini yenilemek isteyen kişi, alan adının tahsisini yenilemek üzere kayıt kuruluşuna başvuruda bulunur. Bu talep doğrultusunda kayıt kuruluşunun TRABİS üzerinden gerekli işlemleri tamamlamasını ve yenileme ücretini ödemesinin ardından alan adı tahsisi yenilenir.
Tahsis süresinin sonuna kadar yenileme işlemi tamamlanmayan alan adının kullanımı iki ay süre ile durdurulur. Bu süre içinde alan adı sahibinin başvurusu üzerine alan adı tahsis işlemi yenilenir. Aksi halde alan adı yeniden tahsise açılır. Bu durumda, bu alan adının tahsise açıldığı bilgisi Kurumun İnternet sitesinde yayımlanır. Ancak yeniden tahsise açılan bu alan adları için bir ay süre ile başvuru talebi alınmaz.
7- .tr Uzantılı Alan Adı Sahibi Tahsis Süresi Dolmadan Alan Adından Feragat Edebilir Mi?
Alan adı sahibi hizmet almakta olduğu kayıt kuruluşuna ait internet sitesinde yer alan ilgili formu tam ve doğru olarak doldurarak sahibi olduğu alan adından feragat edebilir. Alan adının tahsise kapalı veya tahsisi kısıtlı adlar listesine alınma gerekçesi dışında başka bir gerekçeyle iptal edilmesi ve sahibinin alan adından feragat etmesi gibi durumlarda ilgili alan adı yeniden tahsise açılır ve bu alan adının tahsise açıldığı bilgisi Kurumun İnternet sitesinde yayımlanır. Ancak yeniden tahsise açılan alan adları için iki ay süre ile başvuru talebi alınmaz. Alan adının iptali veya alan adından feragat edilmesi hallerinde herhangi bir ücret iadesi gerçekleşmez.
8- .tr Uzantılı Alan Adları Hangi Durumlarda İptal Edilebilir?
.tr uzantılı alan adı tahsisi aşağıda belirtilen durumlarda alan adı sahibi ve ilgili kayıt kuruluşu bilgilendirilerek TRABİS vasıtasıyla iptal edilir:
a) Alan adı sahibinin verdiği bilgilerin tam ve/veya doğru olmadığının tespit edilmesi,
b) Alan adının tahsise kapalı adlar listesine alınması,
c) Alan adı tahsisinin iptali ile ilgili UÇHS tarafından Kuruma iletilen hakem ya da hakem heyeti kararının bulunması ve kararın uygulanması için Kurum tarafından belirlenen gerekli şartların mevcut olması,
d) Alan adı tahsisinin iptaline yönelik bir mahkeme kararının bulunması
9- .tr Uzantılı Alan Adlarının Satışı ve Devri Mümkün Müdür?
.tr uzantılı alan adlarının satışı ve devri mümkündür. Bunun için alan adı sahibinin hizmet aldığı kayıt kuruluşunun internet sitesinde yer alan ilgili formun tam ve doğru olarak doldurulması gerekir. Kayıt kuruluşunun TRABİS üzerinden gerekli işlemleri tamamlaması halinde alan adının satışı veya devir işlemi doğrultusunda ilgili alan adı sahibi değişikliği gerçekleştirilir. Ancak bu hükmün düzenlendiği İnternet Alan Adları Yönetmeliği’nin 13. Maddesi TRABİS’in faaliyete geçmesinden (14.09.2022) 3 yıl sonra yürürlüğe girecektir.
10- .tr Uzantılı Alan Adlarının Satışı veya Devri Halinde Tahsis Süresinde Bir Değişiklik Olur Mu?
Devir veya satış halinde ilgili alan adının mevcut kullanım süresi değişmez.
11- Gerçek Kişilerin Ölümü Halinde Alan Adı Mirasçılarına Devredilebilir Mi?
Gerçek kişilerin ölüm, gaiplik, gaiplik karinesi gibi durumlarında alan adı yasal mirasçılarına devredilebilir.
12- Kayıt Kuruluşlarının Yükümlülükleri Nelerdir?
Kayıt kuruluşu olmak isteyen tarafların öncelikle Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Başvuru sonrası Kurum tarafından gerekli şartları taşıdığı tespit edilen taraflara Kayıt kuruluşu olarak faaliyette bulunabilmelerini teminen faaliyet belgesi düzenlenir.
Kayıt Kuruluşunun Yükümlülükleri:
a) İlgili mevzuata uymak,
b) Kullandıkları cihaz ve sistemler ile sundukları hizmetlerin erişilebilirliğini, güvenliğini, güvenilirliğini, bütünlüğünü sağlamak,
c) Sundukları hizmetlerin kalitesi ve sürekliliği ile ilgili bir aksamanın yaşanmamasını sağlamak ve bunun için yeterli sayıda nitelikli personel çalıştırmak ve gerekli teknik donanıma sahip olmak,
d) Kişilere sundukları hizmetlere 7 gün 24 saat eşit erişim imkânı sağlamak,
e) Alan adı başvurusu ve diğer işlemler sırasında kişilerden tam ve doğru bilgiler almak; bu bilgilerin güvenliğini ve gizliliğini sağlamak; bu bilgileri güncellemek, asgari yıllık olarak teyit etmek, bilgi değişikliklerini TRABİS üzerinden Kuruma derhal bildirmek, bu bilgileri Kurum ve yasal olarak yetkili kılınan taraflar haricinde hiçbir tarafa vermemek ve alınma amaçları dışında kullanmamak,
f) Kendilerine yapılan alan adına ilişkin tahsis, yenileme, iptal gibi talepleri gerçek zamanlı ve TRABİS’te uygulanan yazılım standartlarına uygun olarak TRABİS’e iletmek,
g) TRABİS üzerinden yürüttükleri alan adına ilişkin işlemleri yerine getirirken gerekli özeni göstermek,
h) Kendilerinden hizmet alan ve almak isteyen kişileri; alan adına ilişkin başvuru, tahsis, yenileme, iptal, transfer gibi işlemlerle ilgili olarak bilgilendirmek,
i) Rehberlik hizmetine kendi İnternet siteleri üzerinden ücretsiz erişim imkânı sağlamak,
j) Alan adı ile ilgili işlemler dolayısıyla elde ettiği bilgi ve belgeleri alan adının kullanımının herhangi bir nedenle sona ermesinden itibaren en az 10 yıl süre ile saklamak,
k) Faaliyetleri sona ereceği zaman kayıt kuruluşları arası transfer işlemleri çerçevesinde gerekenleri yapmak ve elindeki ilgili bilgi ve belgeleri Kuruma tam ve doğru olarak zamanında teslim etmek,
l) Her yıl Mart ayı sonuna kadar bir önceki yıla ait faaliyet raporunu Kuruma sunmak,
m) Tanıtıcı bilgilerini, ilgili mevzuatı ve başvuru formunun örneğini kendisine ait “.tr” uzantılı alan adına sahip İnternet sitesinde ilgili tarafların ulaşabileceği şekilde ve güncel olarak bulundurmakla,
n) TRABİS’e entegre olan sistemlerini ve yedeklerini Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde bulundurmak,
o) Alan adı ihtilaflarına ilişkin kendisine iletilen mahkeme kararları ile UÇHS’nin kendisine ilettiği ihtilafa konu olan alan adlarına ilişkin hakem veya hakem heyeti kararlarının gereğini yerine getirmektir.
13- .tr Uzantılı Alan Adı Sahibinin Hakları Nelerdir?
Alan adı sahipleri:
a) Alan adını tahsis süresi boyunca kullanma,
b) Alan adı tahsisini yenileme,
c) Alan adından feragat etme,
d) Hizmet aldığı kayıt kuruluşunu değiştirme haklarına sahiptir.
14- .tr Uzantılı Alan Adı Sahibinin Yükümlülükleri Nelerdir?
Alan adı sahipleri;
a) İlgili mevzuata uymakla,
b) Kayıt kuruluşuna tam ve doğru bilgiler vermekle; bu bilgilerde meydana gelen değişiklikleri derhal hizmet aldığı kayıt kuruluşuna bildirmekle,
c) Üçüncü kişilerin haklarını ihlal etmemekle,
d) Kayıt kuruluşları arası zorunlu transfer hallerinde bilgilendirilmesini müteakip gereken işlemleri yapmakla yükümlüdür.
15- Tahsise Kapalı Adlar Listesi (TAKAL) Nedir?
Tahsise kapalı Adlar Listesi (TAKAL): Mevzuata, kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı olma gibi sebeplerle tahsisine izin verilmeyen alan adlarından oluşan liste olarak tanımlanmaktadır.
Tahsise kapalı adlar listesine alınacak ve bu listeden çıkarılacak alan adları, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından, gerekli görülmesi halinde konuyla ilgili uzmanların görüşüne de başvurularak belirlenir.
Alan adının tahsise kapalı adlar listesine alınması ve bu listeden çıkarılması hallerinde varsa alan adı sahibi ve ilgili Kayıt Kuruluşu bilgilendirilir. Alan adının tahsise kapalı adlar listesinden çıkartılması halinde alan adı varsa sahibine iade edilir.
16- Tahsisi Kısıtlı Adlar Listesi Nedir?
Tahsisi kısıtlı adlar listesi, tarihi ve kültürel değerler bakımından halka mal olmuş alan adları gibi adlardan oluşan liste olarak tanımlanmaktadır.
Tahsisi kısıtlı adlar listesine alınacak ve bu listeden çıkarılacak alan adları ile bu alan adlarının tahsisinin yapılacağı taraflar ve tahsiste istenecek bilgi ve/veya belgeler Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından, gerekli görülmesi halinde konuyla ilgili uzmanların görüşüne de başvurularak belirlenir. Tahsisi kısıtlı adlar listesine alınan alan adının tahsisinin uygun taraflara yapılmadığı tespit edilirse alan adı ilgili taraflar bilgilendirilerek iptal edilir. Alan adının tahsisi kısıtlı adlar listesinden çıkartılması halinde alan adı varsa sahibine iade edilir.
17- Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcı (UÇHS) Nedir?
Alan adları ile ilgili ihtilafların çözüm sürecini hakemler veya hakem heyetleri vasıtasıyla yürüten taraflar olarak tanımlanmaktadır.
18- Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmasına Başvurmak İçin Hangi Şartlar Gerekmektedir?
Uyuşmazlık çözüm mekanizmasına başvuru için;
a) İhtilaf konusu alan adının, sahip olunan ya da ticarette kullanılan marka, ticaret unvanı, işletme adı ya da diğer tanıtıcı işaretlerle benzer ya da aynı olması,
b) Alan adını tahsis ettiren tarafın bu alan adı ile ilgili yasal bir hakkı ya da bağlantısının olmaması,
c) Bu alan adının, alan adı sahibi tarafından kötü niyetle tahsis ettirilmesi veya kullanılması gerekmektedir.
Yukarıda sayılan üç şartın da birlikte sağlandığını iddia eden şikâyetçi, uyuşmazlığın çözümü için UÇHS’lerden birini tercih ederek başvurusunu yapar. Şikâyetçi başvuruda bulunduğu UÇHS’nin kendisine kesin bir karar bildirmesine kadar aynı hususta başka bir UÇHS’ye başvuruda bulunamaz.
19- UÇHS Süreci Nasıl İşlemektedir?
Yukarıda sayılan üç şartında birlikte sağlandığını iddia eden şikâyetçi, uyuşmazlığın çözümü için, tercih ettiği UÇHS’nin internet sayfasında başvurusunu yapabilir. UÇHS, kapasitesinin yetersiz kaldığı durumlarda başvuruyu kabul etmeme hakkına sahiptir. UÇHS başvuruyu kabul ya da reddettiğine dair cevabını bir iş günü içerisinde şikâyetçiye bildirir.
Şikâyetçi, başvuruda bulunduğu UÇHS tarafından kendisine karar bildirilene kadar aynı şikâyet konusunda başka bir UÇHS’ye başvuruda bulunamaz. Şikâyetçi, aynı kişiye tahsisli birden fazla internet alan adına (İAA) ilişkin tek bir başvuruda bulunabilir. Şikâyetçi başvurusunda uyuşmazlığın bir hakem tarafından ya da üç hakemden oluşan bir heyet tarafından ele alınmasına ilişkin tercihini belirtmekle yükümlüdür.
Şikâyetçi başvurusunda;
a) Kendisinin ve varsa kendisini temsile yetkili kişinin iletişim bilgilerini,
b) Şikâyete konu olan İAA’yı,
c) Şikâyete konu olan İAA’ya ilişkin iptal ya da devir talebini,
d) İddiasını destekleyici tüm bilgi ve belgeleri ve beş bin kelimeyi aşmayacak şekilde başvuru şartlarının sağlanması ile ilgili gerekçeleri,
e) UÇHS tarafından istenen diğer bilgi ve belgeleri,
f) Aynı şikâyet konusu ile ilgili olarak daha önce başka bir UÇHS’ye veya mahkemeye başvuruda bulunup bulunmadığını ve alınmış herhangi bir karar olup olmadığını,
g) Şikâyetinde belirttiği hususların eksiksiz ve doğru olduğuna dair beyanını, UÇHS’ye bildirir.
Şikâyetçi başvuru sonrasında ek bilgi, belge ve deliller sunabilir. Bunların değerlendirmeye alınması hakem veya hakem heyetinin takdirindedir. UÇHS, başvuruda bir eksiklik tespit etmesi halinde durumu şikâyetçiye bildirir ve eksikliğin giderilmesi için şikâyetçiye beş gün süre verir. Bu süre içinde eksikliklerin giderilmemesi halinde başvuru geçersiz sayılır. Ancak bu durum şikâyetçinin yeniden başvuru yapmasına engel teşkil etmez. UÇHS, başvuruyu kabul etmesini müteakip uyuşmazlığa konu olan İAA’yı derhal TRABİS’e ve ilgili KK’ya bildirir. UÇHS tarafından konu ile ilgili olarak internet sayfasında duyuru yapılır ve İAA dondurulur.
UÇHS tarafından, bir başvurunun kabul edilmesini müteakip bir iş günü içinde;
a) Hakkında şikâyet olduğuna ilişkin bildirim,
b) Başvuruda sunulan bilgi ve belgeleri ihtiva eden şikâyet dosyası,
c) Şikâyetçinin hakem veya hakem heyeti tercihi,
d) İlgili mevzuat konusunda açıklamalar ile sürecin nasıl işleyeceğine dair bilgiler ve
e) Şikâyet edilenin UÇHS’ye cevap verirken göndermesi gereken bilgi ve belgelere ilişkin açıklamalar şikâyet edilene gönderilir.
Şikâyet edilen ise, başvurunun kendisine gönderilmesinden itibaren on gün içinde;
a) Kendisinin ve varsa kendisini temsile yetkili kişinin iletişim bilgilerini,
b) UÇHS tarafından kendisinden istenen bilgi ve belgeleri,
c) Cevabını destekleyici tüm bilgi ve belgeleri,
d) Konu ile ilgili olarak daha önce başka bir UÇHS’ye veya bir mahkemeye başvuruda bulunulup bulunulmadığı ve alınmış herhangi bir karar olup olmadığı bilgisini,
e) Uyuşmazlığın bir hakem tarafından ya da üç hakemden oluşan bir heyet tarafından ele alınmasına ilişkin tercihini,
f) İhtiyaç duyması halinde makul gerekçesi ile birlikte ek süre talebini, UÇHS’ye iletir.
UÇHS şikâyet edilenin hakem tercihini ve ek süre taleplerini bir iş günü içinde şikâyet eden tarafa gönderir. UÇHS, şikâyet edilene, talep etmesi halinde on güne kadar ek süre verir ve bunu derhal taraflara bildirir.
Şikâyet edilenin, belirlenen süreler içinde cevap vermemesi halinde şikâyetçinin sunduğu ve ihtiyaç duyulması halinde üçüncü taraflardan temin edilen bilgi ve belgelere göre karar verilir.
Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, uyuşmazlık çözüm sürecinde kullanılacak dil Türkçedir.
20- UÇHS Kararını Ne Kadar Sürede Verir ve Karar Nasıl Uygulanır?
Hakem veya hakem heyeti, yukarıda belirtilen sürecin tamamlanmasının ardından on beş gün içinde “şikâyetçi tarafın talebi doğrultusunda alan adlarının iptaline”, “şikâyetçi tarafa devrine” veya “şikâyetçi tarafın talebinin reddine” karar karar verir. Bu süre içerisinde karar verilememesi durumunda hakem ya da hakem heyeti beş güne kadar ek süre kullanabilir. İlgili tarafların bilgilendirilmesini teminen bu durum UÇHS’ye bildirilir.
Hakem heyeti kararları basit çoğunlukla alınır, çekimser oy kullanılamaz. Verilen karar gerekçeleri ve varsa karşı görüş şerhi ile birlikte UÇHS’ye bildirilir. UÇHS, kendisine bildirilen kararı ve kararın gerekçesini bir gün içerisinde TRABİS’e, ilgili kayıt kuruluşlarına ile şikâyetle ilgili taraflara iletir ve kişisel verilerin korunması amacıyla gerekli önlemleri de alarak kendisine ait internet sitesinde yayımlar.
Karar alınmadan önce şikâyetçi ve şikâyet edilenin aralarında anlaşarak uyuşmazlık çözüm sürecinin sona erdirilmesini talep etmeleri halinde hakem veya hakem heyeti çalışmasını sonlandırır. Bu durum UÇHS’nin internet sitesinde yayımlanır ve TRABİS’e ve ilgili kayıt kuruluşlarına bildirilir. Bu şekilde hakem veya hakem heyetinin çalışmasını sonlandırması durumunda UÇHS’ye ve hakemlere ödenmiş ücretler iade edilmez.
Uyuşmazlık çözüm süreci esnasında şikâyetçinin sona erdirme talebi olursa hakem veya hakem heyeti çalışmasının devamı hakem veya hakem heyetinin kararına bağlıdır.
Kararın uygulanması:
Kararın taraflara tebliğ edilmesinden itibaren on iş günü içinde veya uyuşmazlık çözüm mekanizması sürecinin daha önceki bir aşamasında konu hakkında ihtiyati tedbir kararının alındığının UÇHS’ye bildirilmemesi halinde alınan kararın gereği ilgili kayıt kuruluşu ve UÇHS tarafından TRABİS’e iletilmek suretiyle derhal yerine getirilir. Kayıt kuruluşu ve UÇHS konu hakkında ilgili tarafları bilgilendirir. Kararın taraflara gönderilmesinden sonra on iş günü içinde veya uyuşmazlık çözüm mekanizması sürecinin daha önceki bir aşamasında konu hakkında ihtiyati tedbir kararının alındığının UÇHS’ye bildirilmesi halinde uyuşmazlık çözüm mekanizması süreci devam eder ancak hakem ya da hakem heyeti kararı uygulanmaz. Bu durumda dava sürecinin tamamlanması beklenir ve mahkeme kararının gereği ilgili kayıt kuruluşu ve UÇHS tarafından TRABİS’e iletilmek suretiyle derhal yerine getirilir. Kayıt kuruluşu ve UÇHS konu hakkında ilgili tarafları bilgilendirir.
21- UÇHS’de Ücret Uygulaması Nasıldır?
Uyuşmazlık çözüm mekanizmasının işletilmesindeki ücretler;
a) Her bir hakem için hakem ücreti, bin Türk Lirası’dır. Bu ücret her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Maliye Bakanlığınca belirlenecek yeniden değerleme oranına göre artırılır.
b) UÇHS ücreti her bir hakem için belirlenen ücretin yarısıdır.
Hakem ücreti ve UÇHS ücreti, şikâyetçi tarafından başvuru sırasında UÇHS’ye ödenir.
Şikâyetçinin tek hakem istediği ancak şikâyet edilenin üç hakemden oluşan heyet tercih ettiği durumlarda, aradaki ücret farkı şikâyet edilen tarafından şikâyetin kendisine iletildiği tarihten itibaren yedi gün içinde ödenir. Ücret farkının ödenmemesi halinde uyuşmazlık tek hakemce görülür.
Av. Erdem TURAN
